Punkt widzenia. Sygnatura japońska. Sygnatura polska

dr Łukasz Kossowski
(Muzeum Literatury, Warszawa; Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata)

Japońskie słowo jikihitsu 直筆 utożsamiono w tytule sesji z sygnaturą artysty. Natomiast w sztuce europejskiej inspirowanej sztuką Japonii zakres semantyczny tego pojęcia może być szeroki. Można je rozumieć zarówno jako sygnaturę artysty potwierdzającą autorstwo dzieła, element kompozycyjny i znaczeniowy dzieła wpisany w jego pole, jak i sygnaturę tożsamą z dziełem, potwierdzającą zawarte w nim artystyczne i ideowe przesłanie, a szerzej – artystyczną postawę twórcy. Pragnąc podkreślić fundamentalną rolę japonizmu jako siły konstytuującej sztukę polską, będziemy go traktować jako mocną sygnaturę kulturową, która położona została na całej sztuce europejskiej XIX i XX wieku, w tym szczególnie na sztuce polskiej.

 

Kurator Działu Sztuki warszawskiego Muzeum Literatury, stypendysta The British Council i Fundacji im. Lanckorońskich. Pełnił funkcję doradcy American Center for Polish Culture w Waszyngtonie. Fascynuje go sztuka przełomu XIX i XX wieku, symbolizm, relacje między sztuką a systemami totalitarnymi. Swoją pracą magisterską pt. „Inspiracje sztuką Japonii w malarstwie i grafice polskich modernistów” (1978, Katolicki Uniwersytet Lubelski) zapoczątkował badania nad polskim japonizmem. W 1981 roku zorganizował pionierską wystawę o relacjach polsko-japońskich (Kielce–Kraków), za co otrzymał Nagrodę im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa. W 2000 roku był też współtwórcą wystawy „Polska–Japonia, 1919–1999” (Hillside Forum, Tokio, Amenity Park, Osaka, Muzeum Literatury w Warszawie, Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”). Badania nad polskim japonizmem zwieńczył książką „Wielka Fala. Inspiracje sztuką Japonii w polskim malarstwie i grafice” (Polski Instytut Badań nad Sztuką Świata, 2016).